Shoegaze en Balzac

Ik ben soort van dronken, en daarom ga ik me wagen aan een stukje onbeschaamd pretentieuze keukentafelfilosofie, naar aanleiding van citaten uit een roman die ik las:

"Strikt genomen bestaat tekenen niet! [..] De lijn is het middel waardoor de mens zich rekenschap geeft van de uitwerking van het licht op de dingen; maar in de natuur waar alles gevuld is bestaan geen lijnen; [..] Ik laat de lijnen dan ook niet ophouden, de omtrekken gaan schuil onder een nevel van blonde en warme halftinten die het onmogelijk maakt precies de vinger te leggen op de plaats waar omtrekken en achtergronden elkaar ontmoeten"

Aldus Frenhofer, een oude schilder in het boek Le Chef-d' oeuvre inconnu van Honore de Balzac (hihi, die man heet Balzak). Hij heeft zijn leven eraan besteed een schilderij te maken dat 'leeft' - meerbepaald: een vrouw te tekenen die het leven van een echte vrouw uitademt. Dit werk heeft hij uiteindelijk voltooid en daar is hij nogal in zijn nopjes mee, hij raakt zelfs totaal in vervoering als hij naar zijn eigen schilderij kijkt. Enthousiast laat hij het werk aan twee van zijn leerlingen zien:

"'Ha!' riep hij [Frenhofer] uit, ' op zoveel volmaaktheid waren jullie niet voorbereid! Jullie staan voor een vrouw en je zoekt een schilderij. Op dit doek is zoveel diepte, de lucht is zo echt, dat ze voor jullie niet te onderscheiden is van de lucht die ons omringd. Waar is de kunst? Weg, verdwenen! Dit is de levende gestalte van een meisje."

De leerlingen zijn evenwel niet enthousiast:

"'Ziet gij iets?' vroeg Poussin aan Pourbus.
'Neen, jij?'
'Niets.'
[..]
'De oude lansknecht houdt ons voor de gek', zei Poussin en ging weer voor het vermeende schilderij staan. 'Ik zie daar niet meer dan een verwarde massa kleuren, bijeengehouden door een veelheid van grillige lijnen in een muur van verfkorsten.'"

De overpeinzing die ik had, is de parallel die te trekken valt tussen Frenhofers benadering van perfecte schilderkunst en de benadering van een bepaalde stroming in de muziek, te weten de shoegaze/dreampop-muziek die begin jaren '90 opkwam. Frenhofer bepleit dat een schilderij dat nastreeft de levende realiteit uit te drukken niet uit duidelijke lijnen moet bestaan, maar dat alleen door een flinke kleurennevel schoonheid kan ontstaan - hoe ontoegankelijk dat ook is voor degene die deze benadering voor de eerste maal aanschouwt. Ditzelfde gevoel heb ik als in naar My Bloody Valentine of Slowdive luister: de liedjes komen uit de verf (o, de parallel) omdat ze gehuld zijn in een muur van nevel; geen noot is eenvormig, en juist daarom klinkt het zo echt. Er valt zoveel te ontdekken in de nummers. Alhier:

My Bloody Valentine: deze en deze,
Slowdive: ditte (alleen het eerste nummer) en datte
Ride: D'n dieje; deze heb ik zelf geupload.

Natuurlijk is deze benadering van muziek een ijzig glad pad, omdat het risico slechts interessantdoenerij te bezigen flagrant op de loer ligt - het eerste nummer van MBV balanceert misschien op het randje. (In dat kader: wee een band als Tool, die leentjebuur speelde bij de Shoegaze-beweging, maar vergat enige schoonheid in de muziek te verwerken - of die band is gewoon niet voor mijn oren weggelegd.) In nuchtere toestand luister ik trouwens minstens net zo graag naar de down-to-earth Indie of Britpop van deze wereld.