DR. J.H.A. ELEMANS - WOORD EN WERELD VAN DE BOER: EEN MONOGRAFIE OVER HET DIALECT IN HUISSELING
Het is een boekje uit 1950 dat een uitgebreide beschrijving bevat van allerlei Brabantse woorden en uitdrukkingen (een mooie vond ik ene snoek zò awt dè die vur twie kèrskripkes mòs óp sene snuut ha stòòn). Verder bevat het boek mooie beschrijvingen van lang vergeten Brabantse tradities en feestdagen.
De mooiste passage staat evenwel onder het kopje SCHELDNAMEN VOOR STADJES EN DORPEN, en beschrijft hoe boeren al dichtend hun rivaliteit voor omliggende plaatsen verwoordden:
Amsterdam dè is en stat
Ròwwestèjn dè is en gat
Huusling is ene wotterpoel
Hèèrpe mar en schòjjersboel
In Ravenstein wonen op de kèèjer de Kèèjeschéjters (keienschijters), in Huisseling modderen de dikbille [sic]
De Huusselingse dikbille
Witte nie wa ze vrééte wille
Garstestròj of charstekaf
Door wòrre de Huusselingse dikbille vèt af
In Neerloon, zo weeklaagt men volgens het boekje in Herpen, wordt de voorbijganger niet eens fatsoenlijk begroet. De Herpenaren noemen Neerloners Turken, omdat deze nors en lomp zijn.
In Loe'n woone de Turke
die slòòpw dè ze snurke
èn die der èjge waase
mi snòt èn aase
In Overlangel wonen de Wòtterratte, in Deursen schransen de Brééjvrééters, in Denneburg zijn de Schóttelwaasers doende, in Demen gonzen de Wéspe. In Dieden groeien de Jöwne (ajuinen), in Herpen de Bònne (bonen). De Herpenaren heten dan ook wel de Bònspéllers, omdat ze door het eten van bonen doorlopend aan de diarree zouden zijn. (Ik denk zelf trouwens te weten dat de bijnaam Bònne komt van de bijnaam van de Franse familienaam Bodinot, een naam die zich na Napoleon in Herpen vestigde (opa had het wel eens over de Bònne, als hij het over Herpse Bodinots had)).
Verder kraaien de Hòòne in Macharen en wonen de vèrkens in Lithoijen. De Zeelanders, ten slotte, zijn maar rènne smowsen (joden):
De Zéllantse Smowse
die pisse in der kòwse
die pisse in der schoe-wn
de Zéllantse Smòwse
die witte nie wa se doen.
Het boek sluit af met de mooie woorden:
Heel een bevolking staat op een grens tussen twee tijden, heeft die grens zelfs voor een deel overschreden. [..] Ieder jaar gaan oude woorden verloren. We hebben ons gehaast te verzamelen wat nog niet uit de taal of reeds uit het taalgeheugen verdwenen was. Met oude taalbijzonderhede gaan ook voorwerpen heen, werkwijzen en zeden. [..]
Het aloude landschap wordt gewijzigd door cultuurtechnische werken, de boerderij wordt vernieuwd, de werkmethode gewijzigd. Meer en meer wordt de lichaamsverzorging aangepast aan de eise van een nieuwe hygiëne. De boerenkiel is al lang verdwenen en als hij niet onvervangbaar blijkt, zal de klomp straks ook het veld moeten ruimen. Zelfs de naam van de vader wordt in vele gevallen ongeschik geacht voor de kleinzoon. Meer en meer komt de jonge boer in de stad en daar wil hij zo weinig mogelijk afsteken bij de gewone burgerij. [..]
Religieus staat de dorpspastoor voor een moeilijke opgave. Hoe grijs van haren ook, hij zal een bijzonder grote liefde moeten hebben voor de jeugd van het dorp om deze op de kansel te blijven boeien. [..] Het jonge nageslacht slaat misschien geen kruis meer als de bliksem flitst over de bedreigde velden, maar geloven in het Kruis doet het nog altijd, weliswaar kritischer maar ook bewuster. Dat de vernieuwde taal van straks ook de verklanking moge zijn van een vernieuwd geloof, is tot slot niet onze wetenschappelijke maar vrome wens.
