1. Kazachstan
Natuurpracht: ?
Cultuurpracht: ***
Levendigheid: ***
Verheerlijking staatshoofd: ***
Kazachstan staat fier (niet vier) in de top 10 van grootste landen. Ons korte bezoek kan daarom onmogelijk tot een nauwkeurig oordeel leiden. Niettemin hebben we in de twee dagen een aardige indruk gekregen van de betere Sovjet-architectuur, de Kazachse voorliefde voor instrumentale covers van Europese pophits en van de zelfverheerlijking van de Vader van het Kazachse Vaderland: Nursultan Nazarbayev. Al blijkt later in de reis dat op dit laatste criterium de Kazachse leider enkele andere roergangers ruim voor zich moet dulden.
2 Kirgizië
Natuurpracht: *****
Cultuurpracht: **
Levendigheid: ****
Verheerlijking staatshoofd: *
Een ruime week, van maandag tot maandag, hebben we door het noorden van Kirgizië gereisd. De eerste dagen ondernemen we een lange trektocht door de machtige Kirgizische bergen, daarna houden we halt aan de stranden van het meer Issi-Kul ('het Salau van Kirgizië'), om tot slot neer te strijken in de jonge hoofdstad Bisjkek. Opnieuw moet de statige Sovjet-architectuur compenseren voor het gebrek aan een oud stadscentrum, maar de levendigheid van de bazaar en enige aardige barretjes geven de stad toch een ziel.
3. Oezbekistan
Natuurpracht: ***
Cultuurpracht: ****
Levendigheid: ***
Verheerlijking staatshoofd: ****
Oezbekistan heeft voor elk wat wils, maar moet wel weten waar je het gaat zoeken. De hoofdstad Tasjkent is een van de weinige steden in de regio die je een metropool kan noemen, de Ferghana-vallei in het Oosten geeft enkele fraaie bergaanzichten, en de oude steden Bukhara en Samarkand slepen je terug naar tijden van de Chinees-Perzische zijderoute.
De leiderschapsverheerlijking heeft een tragisch element: gevierde man Islam Karimov stierf twee jaar geleden. Toch blijft de aanwezigheid van zijn doctrine onverkort. Zoals een opschrift in het nationale museum van Tasjkent zegt: "[the] unique model for socio-economic reforms is known worldwide as Uzbek model (sic). Today, international experts point out the historical importance of Islam Karimov, his firm political will, wide outlook and deep thinking".
4. Tadzjikistan
Natuurpracht: ?
Cultuurpracht: ***
Levendigheid: ***
Verheerlijking staatshoofd: ***
Opnieuw een land waar we te kort verbleven om veel van de (naar het schijnt overweldigende) natuur mee te krijgen. De enige stad die in ons programma paste was de tweede stad van het land: Chodzjand, in het Engels Khujand, en in de Sovjet-tijd ruim een halve eeuw bekend als Leninabad.
Verder valt het me op dat het stadswapen iets weg heeft van het hoofd Donald Trump. Maar dat ligt vast aan mij.
5. Turkmenistan
Natuurpracht: **
Cultuurpracht: *****
Levendigheid: *
Verheerlijking staatshoofd: *****
Turkmenistan slaat werkelijk alles. Het land heeft minder toeristen dan Noord-Korea of Afghanistan, en we hebben snel genoeg begrepen waarom: de visumprocedure is een crime, en als je eenmaal binnen bent, ben je in constant gezelschap van een 'vertegenwoordiger' van de overheid die je op slinkse wijze dollars probeert af te troggelen.
Wat je ervoor terugkrijgt is niets minder dan een inkijk in de 'city of the dead', het wit-marmeren Ashgabat, een stad met brede wegen, marmeren gebouwen (schijnbaar vaak leegstaand en zonder elektriciteit of stromend water) en met onheilspellen weinig mensen op straat. Hoogtepunten: de luchthaven in de vorm van een marmeren vogel, het torenhoge beeld van de eerste president dat met de zon meedraait en het mechanische standbeeld van de Ruchnama, het Turkmeense 'rode boekje'.
Op het plein voor de Turkmeense trouwkapel staat een beeld van de huidige leider, te paard en op een marmeren sokkel van 20 meter. Ook in de rest van de stad is zijn beeltenis alomtegenwoordig. Zelfs tijdens de lijnvlucht Ashgabat - Parijs ziet zijn vaderlijke blik vanuit diverse portretten in het vliegtuig op ons toe.
