Shoegaze en Balzac

Ik ben soort van dronken, en daarom ga ik me wagen aan een stukje onbeschaamd pretentieuze keukentafelfilosofie, naar aanleiding van citaten uit een roman die ik las:

"Strikt genomen bestaat tekenen niet! [..] De lijn is het middel waardoor de mens zich rekenschap geeft van de uitwerking van het licht op de dingen; maar in de natuur waar alles gevuld is bestaan geen lijnen; [..] Ik laat de lijnen dan ook niet ophouden, de omtrekken gaan schuil onder een nevel van blonde en warme halftinten die het onmogelijk maakt precies de vinger te leggen op de plaats waar omtrekken en achtergronden elkaar ontmoeten"

Aldus Frenhofer, een oude schilder in het boek Le Chef-d' oeuvre inconnu van Honore de Balzac (hihi, die man heet Balzak). Hij heeft zijn leven eraan besteed een schilderij te maken dat 'leeft' - meerbepaald: een vrouw te tekenen die het leven van een echte vrouw uitademt. Dit werk heeft hij uiteindelijk voltooid en daar is hij nogal in zijn nopjes mee, hij raakt zelfs totaal in vervoering als hij naar zijn eigen schilderij kijkt. Enthousiast laat hij het werk aan twee van zijn leerlingen zien:

"'Ha!' riep hij [Frenhofer] uit, ' op zoveel volmaaktheid waren jullie niet voorbereid! Jullie staan voor een vrouw en je zoekt een schilderij. Op dit doek is zoveel diepte, de lucht is zo echt, dat ze voor jullie niet te onderscheiden is van de lucht die ons omringd. Waar is de kunst? Weg, verdwenen! Dit is de levende gestalte van een meisje."

De leerlingen zijn evenwel niet enthousiast:

"'Ziet gij iets?' vroeg Poussin aan Pourbus.
'Neen, jij?'
'Niets.'
[..]
'De oude lansknecht houdt ons voor de gek', zei Poussin en ging weer voor het vermeende schilderij staan. 'Ik zie daar niet meer dan een verwarde massa kleuren, bijeengehouden door een veelheid van grillige lijnen in een muur van verfkorsten.'"

De overpeinzing die ik had, is de parallel die te trekken valt tussen Frenhofers benadering van perfecte schilderkunst en de benadering van een bepaalde stroming in de muziek, te weten de shoegaze/dreampop-muziek die begin jaren '90 opkwam. Frenhofer bepleit dat een schilderij dat nastreeft de levende realiteit uit te drukken niet uit duidelijke lijnen moet bestaan, maar dat alleen door een flinke kleurennevel schoonheid kan ontstaan - hoe ontoegankelijk dat ook is voor degene die deze benadering voor de eerste maal aanschouwt. Ditzelfde gevoel heb ik als in naar My Bloody Valentine of Slowdive luister: de liedjes komen uit de verf (o, de parallel) omdat ze gehuld zijn in een muur van nevel; geen noot is eenvormig, en juist daarom klinkt het zo echt. Er valt zoveel te ontdekken in de nummers. Alhier:

My Bloody Valentine: deze en deze,
Slowdive: ditte (alleen het eerste nummer) en datte
Ride: D'n dieje; deze heb ik zelf geupload.

Natuurlijk is deze benadering van muziek een ijzig glad pad, omdat het risico slechts interessantdoenerij te bezigen flagrant op de loer ligt - het eerste nummer van MBV balanceert misschien op het randje. (In dat kader: wee een band als Tool, die leentjebuur speelde bij de Shoegaze-beweging, maar vergat enige schoonheid in de muziek te verwerken - of die band is gewoon niet voor mijn oren weggelegd.) In nuchtere toestand luister ik trouwens minstens net zo graag naar de down-to-earth Indie of Britpop van deze wereld.

Muzieklijstje

Want dat is alweer een poosje terug. Vandaag: mijn top 5 favoriete lied'ren van mijn 15 favoiete bands volgens Last.

Pulp
1. Monday Morning
2. Wickerman
3. Razzmatazz
4. Common People
5. Aborigines

The Smiths
1. Paint A Vulgar Picture
2. Barbarism Begins At Home
3. There Is A Light That Never Goes Out
4. This Charming Man
5. The Headmaster Ritual

Modest Mouse
1. Ocean Breathes Salty
2. Dark Center Of The Universe
3. Talking Shit About A Pretty Sunset
4. World At Large
5. Styrofoam Boots/It's All Nice On Ice, Alright

Built to Spill
1. Car
2. Liar
3. The Weather
4. Randy Described Eternity
5. Untrustable pt. 2 (About Someone Else)

Pavement
1. Gold Soundz
2. Here
3. No Life Singed Her
4. Stereo
5. Shady Lane

Suede
1. New Generation
2. By The Sea
3. The Asphalt World
4. Animal Nitrate
5. Still Life

Morrissey
1. Speedway
2. Now My Heart Is Full
3. Everyday Is Like Sunday
4. The Boy Racer
5. Girl Least Likely To

Afghan Whigs
1. Bulletproof
2. Gentlemen
3. Debonair
4. Going To Town
5. Brother Woodrow/Closing Prayer

The Cure
1. Lovesong
2. There Is No If ..
3. One Hundred Years
4. The Funeral Party
5. In Between Days

The Fall
1. Hip Priest
2. Blindness
3. Crop/Dust
4. I Am Damo Suzuki
5. And This Day

Slowdive
1. Here She Comes
2. Dagger
3. 40 Days
4. Machine Gun
5. When The Sun Hits

Okkervil River
1. Black
2. Our Life Is Not A Movie Or Maybe
3. The President's Dead
4. It Ends With A Fall
5. For Real

Madrugada
1. Majesty
2. The Frontman
3. The Kids Are On Highstreet
4. Step In This Room And Dance For Me
5. Hands Up - I Love You

Ride
1. Vapour Trail
2. Polar Bear
3. Leave Them All Behind
4. Cool Your Boots
5. Taste

Wolf Parade
1. This Heart's On Fire
2. Californian Dreamer
3. Fine Young Cannibals
4. Modern World
5. I'll Believe In Anything

Kurt Vonnegut Jr.

was een Amerikaanse schrijver. Hij had het bombardement van Dresden meegemaakt. Hij leefde van 1922 tot 2007. Hij was een bijzonder grappige man.

Nog één vraag over de oorlog: denkt u nog wel een terug aan het bombardement van Dresden?
-Ik heb er een boek over geschreven: Slaughterhouse Five. Het boek is nog in de handel en af en toe moet ik er zakelijk iets mee doen. Marcel Ophuls heeft me gvraagd aan zijn film mee te werken, The Memory Of Justice. Hij wilde dat ik over Dresden zou praten als over een gruweldaad. Ik heb hem verteld dat hij beter met mijn vriend Bernard V. O’Hare [..] kon gaan praten, en dat heeft hij gedaan. [..]

Waarom hebt u niet willen getuigen?
-Ik had een Duitse naam. Ik wilde geen discussie aangaan met mensen die vonden dat Dresden naar de verdommenis gebombardeerd moest worden. Alles wat ik erover in mijn boek heb gezegd is dat Dresden inderdaad goedschiks of kwaadschiks naar de verdommenis is gebombaardeerd.

Is het het grootste bloedbad in de geschiedenis van Europa geweest?
-Het was in elk geval de snelste moordpartij op een groot aantal mensen – 135 000 mensen binnen een paar uur dood. Er zijn natuurlijk wel tragere moordpartijen geweest.

De vernietigingskampen
-Ja, daar zijn uiteindelijk een miljoen mensen vermoord. Velen beschouwen het bloedbad van Dresden als een gerechtvaardigde en slechts minimale wraak op wat er in de vernietigingskampen is aangericht. Misschien. Zoals ik al zei, discussieer ik daar nooit over. Ik wil tussen haakjes wel opmerken dat aan absoluut iedereen die toevallig in de onbeschermde stad woonde de doodstraf werd opgelegd [..]. Eigenlijk hadden O’Hare en ik op de lijst moeten staan. Hoe meer lijken, hoe gerechtvaardigder de wraak.

De Franklin Library brengt een luxe editie van Slaughterhouse Five op de markt, geloof ik.
-Ja, mij is gevraagd een nieuw voorwoord te schrijven.

Hebt u nieuwe gedachten over het onderwerp
-Ik heb gezegd dat er slechts één persoon op de hele planeet is die beter geworden is van de aanval, die tientallen miljoenen dollars moet hebben gekost. Door de aanval is de oorlog geen halve seconde eerder geëindigd. Eem Duitse verdedigingsactie of aanval is er niet door verzwakt en geen enkele persoon is erdoor gered uit een vernietigingskamp. Er is maar één persoon die er beter van is geworden – niet twee of vijf of tien. Één maar.

En wie is dat dan?
-Ik. Ik heb drie dollar gekregen voor iedere persoon die om het leven is gekomen. Moet u zich voorstellen.

Uit: De ontdekking van de literatuur - Joost Zwagerman (2007)