Nb, deze blog is ook te lezen op de site van Judith Merkies
Tijdens mijn stage in Brussel ga ik onderzoek doen naar een interessant nieuw bedrijfsmodel: de lease-samenleving. In deze blog licht ik kort het hoe en waarom van dit type samenleving toe.
Vandaag, in de huidige economie, kosten producten niet wat ze óns kosten: negatieve (milieu-)effecten van een product worden niet in de kostprijs meegenomen. Als gevolg hiervan is het voor een producent economisch aantrekkelijk om bij iedere TV, auto of telefoon die wordt gemaakt opnieuw naar de oliefontein of metaalgroeve te lopen, en is het voor energieleveranciers voordelig om de exploitatie van schadelijke brandstoffen te verruilen voor ...nog schadelijkere brandstoffen (denk aan schaliegas, of aan de teerzanden in Canada).
Economische stabiliteit is op dit moment gekoppeld aan oneindige groei en oneindige consumptie, terwijl ecologische stabiliteit is gekoppeld aan matiging van die zaken. Deze tegenstelling is ongewenst en onnodig.
In een lease-samenleving is de economie gericht op diensten in plaats van op consumptie. Het is een type samenleving waarin eigendommen vrijwel niet meer bestaan, omdat producten in bezit blijven van de fabrikant, aan wie dan bijvoorbeeld een maandelijks bedrag wordt betaald. Wat we van een product verlangen, is namelijk niet per se het bezit ervan, maar de dienst die het biedt. We genieten niet van ons TV-toestel, maar van de dienst `TV-kijkuren`. We wensen geen pot metaalpoets, we wensen een schoon metaaloppervlak.
Het zou daarom niet gek zijn te betalen voor het resultaat dat een product levert, in plaats van voor het product zelf. Dit is een manier om tot een 'circulaire' economie te komen. Je kunt in een lease-samenleving je oude TV niet meer dumpen, omdat het niet jouw bezit is. De verantwoordelijkheid over een product blijft daarmee gedurende heel de levensloop in handen van de producent. Deze heeft nu het economische belang om zijn goederen duurzamer te maken, zowel wat betreft levensduur als wat betreft milieu-effecten van het product.
Stel je bijvoorbeeld voor dat een consument de dienst 'vloercomfort' leaset. De producent zal nu goedkoper uit zijn als hij een tapijt aanbiedt dat gedurende de hele leaseperiode meegaat, dan wanneer het iedere drie jaar vervangen moet worden. En als de consument het product retourneert, zal het bedrijf er baat bij hebben dat het product op eenvoudige wijze gedemonteerd en/of opnieuw aangeboden kan worden, waarmee innovatie wordt gestimuleerd. In een lease-maatschappij is materiaalintensief consumeren voor het bedrijf dus een kostenpost geworden. Omzet en afzet zijn losgekoppeld.
Is het een droom om zo´n grote paradigma-verschuiving teweeg te brengen? Niet per se. Uiteenlopende producten als zonnepanelen, tapijten en chemicaliën worden al geleased. Ik zal in mijn volgende blogs ingaan op de haalbaarheid, toepassingen en goede voorbeelden van dit lease-model.
