Ik heb me tot nu toe beperkt tot vriendelijke reisverslagen, maar laat ons niet vergeten dat er op het moment erg veel aan de hand is in Albanië. Ik denk dat het onomstreden is te stellen dat er in Europa geen twee partijen zo fel tegenover elkaar staan als de Albanese Socialisten en Democraten. Met het oog op de lokale verkiezingen volgende week zondag 8 mei, plaats ik bij dezen mijn indrukken van het Albanese partijpolitieke veld.
Eerst een korte inleiding voor dummies: in mei 2009 won de oude conservatieve bestuurder Sali Berisha de parlementaire verkiezingen van de charismatische Tirana-burgemeester Edi Rama. De laatstgenoemde legde zich bepaald niet neer bij deze uitslag, en brieste dat Berisha de verkiezingen gestolen had. Hierop volgde een serie vreedzame acties van Rama’s partij de SP, waarvan de hongerstaking waarschijnlijk het vaakst wordt aangehaald. Daarnaast hadden de socialistische parlementsleden besloten de Albanese kamer te boycotten, maar dit werd onder druk van internationale waarnemers teruggedraaid. Inmiddels bleven zich relatief kleine schandaaltjes rondom DP’ers opstapelen, maar de echte klapper kwam toen in januari 2011 een video uitlekte waaruit bleek dat vice-premier Ilir Meta zich met omkoping inliet. Misschien (zoals DP beweert) geïnspireerd door de jasmijnrevolutie, werd Edi Rama’s dadendrang hierdoor gestuwd, en hij stuurde zijn aanhang opnieuw de straat op, hetgeen resulteerde in het traumatische drama van 21 januari: vier demonstranten vonden de dood. (Hoewel ik uit het oogpunt van perspectief moet melden dat bij rellen in 1997 – na ineenstorting van de piramidespelen – 2000 Albanezen de dood vonden).
Waar ligt de waarheid? Albanese partijpolitiek is nooit mijn focus geweest, maar een aantal maanden in Tirana kan ik toch wel enige inzichten delen.
Ik heb allereerst geprobeerd DP’ers te spreken. Dat is vaak wat moeilijk, maar ik heb in ieder geval een gesprek gehad met een voormalig parlementslid, dat ik niet bij naam noem, omdat ik hem niet verteld heb dat ik zijn citaten voor een publicatie zou gebruiken. Voor het gemak noem ik hem even Hans van Baalen. Hij wees me erop dat Albanië in ontwikkeling is, dat er altijd problemen komen kijken bij het regeren van een land in opbouw, en dat de DP op dit moment de juiste weg heeft ingeslagen. Ik legde hem wat pijnpunten voor aangaande de (frauduleuze) verkiezingen en de (gekleurde) media:
-Van Baalen: ‘ik ben er zeker van dat de verkiezingen van 2009 de beste ooit waren in dit land. Ze waren niet perfect. Maar wie heeft perfecte verkiezingen? De VS? Nee.
– Ik: ‘maar het verschil is dat er in de VS een hertelling kon plaatsvinden’.
-Van Baalen: ‘hier ook, maar de SP wilde dat nooit’.
-Ik: ‘omdat jullie een meerderheid hebben, en zelf de procedure konden bepalen’.
-Van Baalen: ‘Dat is niet het complete plaatje . . . Rama zei pas dat de procedure niet klopte toen hij de verkiezingen verloor’.
[…]
-Ik: ‘. . .vind je [dan] dat de media in Alabanië voornamelijk links zijn?
-Van Baalen ‘nee, als ik ze als zodanig betitel geef ik ze een grote bescherming. Dan maak ik ze politiek – nee, het zijn belangenmedia! Ze zullen weergeven waar ze geld mee kunnen verdienen. Als de DP zich hiermee zou inlaten zou dat heel makkelijk gaan, omdat we nu regeren. We doen het niet, media en ideologie moeten gescheiden blijven . . . De SP [daarentegen] bestaat uit geslepen zakenlui. Ken je een land waar een linkse partij volledig uit de rijken bestaat?‘
Toch heeft de huidige regeringspartij ook veel schijn tegen. De verkiezingen uit 2009 wonnen ze met enkele procenten. Er stemden Albanezen van 140 jaar oud, er verdwenen stembussen, en er is nooit een fatsoenlijk onderzoek geweest. Veel dagelijkse politiek vindt plaats achter gesloten deuren. NGO’s worden veelal buitengesloten (hetgeen volgens een politicologe die ik sprak meer met oude reflexen te maken heeft, dan met een malevolent plan). Maar wat ik het meest duidelijk heb ondervonden - in weerwil met wat van Baalen beweert - is dat de media voor een angstwekkend groot deel in DP-handen zijn. De anchor van het achtuurjournaal van de publieke omroep (RTSH) - die ik woensdag sprak - gaf dit ronduit toe: we dansen volledig naar de pijpen van de premier. Hij liet me zien hoe hij een item over Berisha’s bezoek aan provinciestadje Kukes samenstelt. De nieuwslezer was binnenskamers cynisch: hij lachte luidop om Berisha’s constante verwijzingen naar de Europese Unie (‘een Europees Kukes! Met Europese wegen! En Europese huizen!’), wees me op de slinkse positionering van de camera (steeds hetzelfde kluitje publiek met DP-vlaggen filmen, terwijl dat hooguit een dertigtal mensen waren) en verzuchte dat dit zijn dagelijkse openingsitem was: vertellen wat de premier die dag had gedaan. Tegelijkertijd schreef hij op een kladbladje klakkeloos de puntige uitspraken van Berisha over, die hij in zijn uitzending zou verwerken.
En zo reist Berisha het land door, en schreeuwt hij met zijn schorre stem over volle pleinen. De SP beweert dat op dagen van Berisha-bezoek dorp- of stedelingen een dag vrijaf krijgen, terwijl tijdens SP-rally’s studenten in hun universiteiten worden gehouden onder het voorwendsel dat ze hun jaar overnieuw moeten doen als ze die dag geen colleges bijwonen. De DP zegt dan weer dat de SP plattelanders flink betaalt om op socialistische protestdagen naar Tirana te komen.
Wat was er nog meer? O ja, het private TopChannel (volgens de DP een SP-zender, volgens de SP en een politicologe die ik sprak een tamelijk onafhankelijk platform) wordt door DP uit hun piramidegebouw gekickt. Iedereen – ook dit vertelde de politicologe – die niet in het straatje van DP past wordt ‘communisme’ verweten, terwijl er nog maar weinig Albanezen zijn die die naam toe zou komen. Deze verhalen heb ik natuurlijk ook aan Hans van Baalen voorgelegd, maar hij noemde het ’vermoeiende onzin die iedere voeling met de werkelijkheid mist’.
In die categorie heeft de SP er dan nog wel een paar, hieronder wat fragmenten uit een interview dat ik had met SP’ers:
"I don't know how many coups you know where the government was overthrown with umbrellas"
Niet dat ik een SP-groupie ben geworden. Een vriend/kennis van me hier hamert er al steeds op: de DP-schandalen hebben er alles mee te maken dat DP nu aan de macht is. SP is waarschijnlijk geen haar beter. Zowel Rama (al jaren burgemeester en oppositieleider) als Berisha (al jaren president of premier) hebben al te lang te veel macht, en kennen geen uitdagers binnen hun partij. Wat Albanië nodig heeft is roulatie, afwisseling van machthebbers – dat is wat die vriend zegt .
Hoe het ook zij, de spanning stijgt hier - en lees de Balkan Insight maar: het is bepaald geen incidentloze campagne, dagelijks vindt er geweld plaats. Deze zondag worden de lokale verkiezingen gehouden. Rama wil zich laten herkiezen, en wordt uitgedaagd door DP’er (en voormalige Utrecht-student) Lulzim Basha. Ik ga woensdag weg hier, maar deze lokale verkiezingen boeien me voor één keer enorm.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten